Chẩn đoán và điều trị rối loạn cương dương
Một trong những biểu hiện thiểu năng sinh dục ỏ nam giới làm suy giảm tình dục là rối loạn cương dương (RLCD), tiếng Anh là erectile disfuntion (ED) hay chứng bất lực. RLCD là hiện tượng bệnh lý không đạt được sự cương cứng dương vật và duy trì mức độ cần thiết để đảm bảo sinh hoạt tình dục bình thường. Tuy nhiên, RLCD cũng do nhiều nguyên nhân khác chứ không đơn thuần là thiếu hụt testosteron huyết tương. Nhiều công trình nghiên cứu về đề tài này đã được thực hiện trên thế giói nhưng phần lốn là tập trung tại các nưâc Âu Mỹ. Ước tính năm 2000 có tới 300 triệu người trên thế giới bị RLCD trong đó Châu Á có tới 190 triệu người. Hiện nay, số người bị rối loạn cương dương còn cao hơn nhiều. RLCD hay gặp ỏ nam giói ở tuổi trung niên nhưng thường gặp hơn ỏ những người cao tuổi, thậm chí gặp cả ồ những người trẻ tuổi. Rất nhiều lý do dẫn đến RLCD và tình trạng này tác động lên chất lượng sống không chỉ của nam giãi mà cả bạn tình của họ ở những mức độ khác nhau. Thuật ngữ RLCD rất rộng, bao gồm nhiều rối loạn bệnh lý khác nhau nhưng thường được dùng để mô tả tình trạng mất khả năng cương cứng của dương vật để duy trì sinh hoạt tình dục bình thường.
Mặc dù chứng RLCD hay gặp ở nam giới từ 60 tuổi trỏ lên, nhưng có thể xảy ra bất kỳ ỏ tuổi nào. Bình thường, đa số nam giói đều bị RLCD ở nhũng mức độ, thòi điếm và thòi gian khác nhau nhưng nhanh chóng hồi phục. Theo tuổi tác, chức năng sinh lý khi sinh hoạt tình dục cũng thay đổi, đó là một qui luật bình thường: lâu đạt tối trạng thái cương cứng, không đạt đỉnh điểm cương cứng, cần kích thích nhiều và trực tiếp tại chỗ mối đạt được trạng thái cương cứng. Tình trạng cực khoái giảm, số lượng tinh dịch xuất ra ít hơn, thòi gian hồi phục giũa các lần cương cứng ngày càng dài hơn.
RLCD được biểu hiện dần dần về mức độ cương cứng và thời gian duy trì độ cương cứng của dương vật do sự giảm thiểu từ từ việc sản xuất hormon sinh dục nam testosteron, nhưng sự rối loạn này đã ảnh hưởng đến chất lượng sống như giảm ham muốn về tình dục, mất khả năng cương của dương vật, mất sinh khí. Khi bị RLCD hoàn toàn và kéo dài sẽ tác động sâu sắc đến tâm lý nam giói về tự nhận thức hình ảnh của bản thân lẫn cuộc sống tình dục của bạn tình họ.
Khi RLCD trỏ thành một vấn đề nặng nề thì có thể là một nguyên nhân dẫn đến những rối loạn về thể chất và tâm thần cần được điểu trị tích cực, đòi hỏi sư kết hợp chặt chẽ giữa người thay thuốc nam khoa và tâm thần cũng như xã hội học và chuyên gia tâm lý.
1. Tần suất RLCD
RLCD là một hiện tượng khá phổ biến. Năm 1987, Reich p. đã nhận thấy ở các đôi vợ chồng khỏe mạnh bình thường ở độ tuổi trung bình, có tới 40% nam giới và 63% nữ giói có ít nhiều bị rối loạn tình dục. Một nghiên cứu trên 1709 nam giới tuổi từ 40 đến 70 cho thấy, có 1290 trả lời đầy đủ các yêu cầu của câu hỏi, người ta có một số nhận xét về mặt dịch tễ học như sau:
– Tỉ lệ chung về RLCD là: 39% ỏ tuổi 40, 48% ở tuổi 50, 57% ỏ tuổi 60, 67% ở tuổi 70.
– Mức độ: 52% có biểu hiện RLCD ở những mức độ khác nhau. Rối loạn vừa chiếm 25%; rối loạn nhẹ chiếm 17%; rối loạn hoàn toàn chiếm 10%.
Nghiên cứu của Bệnh viện Johns Hopkins cho thấy có 18 triệu người Mỹ bị RLCD. Nhưng có tác giả khác lại đưa ra con số 30 triệu, nghĩa là tỉ lệ khá cao trong quần thề. Theo kết quả nghiên cứu được công bô ngày 1/2/2007 của một tạp chí y học Hoa Kỳ, gần 50% nam giói trong nghiên cứu bệnh tiểu đường (một yêu tô nguy cơ bệnh tim mạch) cùng bị rối loạn chức năng cương dương và gần 90% nam giói bị RLCD cũng có ít nhất một yếu tô nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp, hút thuốc hoặc cholesterol cao.
2. Triệu chứng
Dương vật được cấu tạo bằng hai khối cấu trúc hình trụ nằm song song vói nhau gọi là hai thể hang, chạy dọc theo chiều dài của ống dẫn nưốc tiểu hay tinh dịch (niệu đạo). Khi bị kích thích, các xung động thần kinh làm cho lưu lượng máu dồn vê các thê hang tăng lên gấp 7 lần bình thường. Sự gia tăng lưu lượng máu đột ngột này sẽ bơm căng phồng thê hang và tạo nên sự căng cứng dương vật.
Kích thích tình dục hoặc hưng phấn liên tục sẽ duy trì lưu lượng máu đổ dồn về hai thể hang nhiều hơn và duy trì tình trạng cương. Sau khi phóng tinh hay hết các kích thích tình dục, máu lại thoát ra khỏi các thể hang nhanh chóng và dương vật lại trở về kích thuốc như trưốc khi cương cứng.
Quá trình hình thành và duy trì cương dương vật:
Kích thích: kích thích tình dục có được từ các kích thích thị giác, từ sự vuốt ve mơn tròn, từ những lòi thủ thỉ ngọt ngào hay mùi hương quyến rũ và cảm xúc tình dục.
Đáp ứng của hệ thần kinh: não truyền các kích thích tình dục đến các thần kinh chi phối hoạt động tình dục để kích hoạt quá trình tăng lưu lượng máu dồn vê dương vật.
Đáp ứng mạch máu: các mạch máu cấp máu cho dương vật giãn nỏ ra, dồn máu vào đầy các thể hang và gây cương.
Nếu có những tác động vào một trong ba yếu tố trên hay thiếu sự phối hợp đổng bộ nhịp nhàng giữa các bưốc thì sẽ gây ra lối loạn cương dương.
3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến rối loạn cương cả về tâm lý lẫn thể chất. Có thể chia làm ba nhóm gây nên tình trạng RLCD: nguyên nhân tâm lý (sẽ ức chế trung ương về cơ chế cương mà không có tổn thương thực thể); nguyên nhân thực thể là do các bất thường hay do tổn thương các mạch máu, thần kinh, nội tiết, thể hang; kết hợp giữa thực thể và tâm lý.
Các nguyên nhân và yếu tố trên thường là kết hợp vối nhau làm tăng tình trạng bệnh lý.
3.1. Rối loạn tâm lý
Các nguyên nhân tâm lý và thực thể gây RLCD có mối liên hệ tương tác qua lại với nhau. Ví dụ, một rối loạn thể chất nhẹ có thể làm chậm đáp ứng tình dục và tạo ra cho người đó một mối lo lắng căng thang về khả năng đạt đến trạng thái cương của mình và sau đó chính sự căng thảng này lại làm cho rối loạn cương trầm trọng hơn. Nguyên nhân tâm lý phổ biến nhất là stress, căng thang và mệt mỏi. Bất lực đôi khi cũng là một biến chứng của các rối loạn tâm lý khác như trầm cảm. Những cảm xúc tiêu cực về bạn tình hay bộc lộ từ phía bạn tình như sự oán trách, thù nghịch hay kém hứng thú cũng có thể là một trong những yếu tố gây rối loạn cương. Ngoài ra, nguyên nhân rối loạn cương còn có thể do nghiện rượu và các thuốc kích thích thần kinh (ma túy). Trên thực tế, RLCD có thế là một trong những dấu hiệu đầu tiên của các bệnh lý tiềm ẩn khác. Stress, căng thảng lo lắng hay trầm cảm, sang chấn tinh thần nặng.
3.2. Các bệnh mạn tính
Các bệnh lý về phổi, gan, thận, tim, thần kinh và mạch máu mạn tính có thể dẫn tối bất lực. Tương tự, các rối loạn về nội tiết đặc biệt là tiểu đường cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Các mảng xở vữa tích tụ trong lòng động mạch (xơ vữa động mạch) cũng có thể cản trỏ việc dồn máu vào các thể hang dương vật và gây nên bất lực. Ở một số người, rối loạn cương có thể do nồng độ hormon sinh dục nam testosteron trong máu thấp (thiểu năng sinh dục nam).
– Những bệnh nhân bị xơ vữa thành mạch chiếm 40% ỏ những người bị RLCD và thường gặp ở những người trên 50 tuổi. Sự xơ vữa thành mạch đã làm làm giảm lượng máu đến dương vật gây nên hiện tượng RLCD. – Bệnh tiểu đường (dù bất kỳ ỏ dạng nào) chiếm khoảng 50% (từ 28-59%). Tần suất của bệnh phụ thuộc vào tuổi và mức độ nặng, nhẹ của bệnh. Suy thận mạn tính: 45%; suy gan: 28-70%; xơ cứng rải rác: 71%; bệnh Akheimer 53%; bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: 30%. Ngoài ra, còn có các bệnh khác như tim mạch, dạ dày, cao huyết áp; các rối loạn nội tiết như thiểu nàng tinh hoàn cường hay nhược tuyến giáp, tăng prolactin máu, giảm testosteron máu (< 10 nmol/L).
– Nghiện các chất kích thích: nghiện rượu, cần sa hay các loại chất kích thích khác có thể gây ra chứng rối loạn cương và giảm ham muốn tình dục. Hút thuốc lá quá nhiều cũng có thể gây RLCD. 3.3. Các tổn thương thực thể Chấn thương hay phẫu thuật: tổn thương các dây thần kinh chi phôi hoạt động cương do các chấn thương vùng khung chậu hay tủy sống có thể gây ra rối loạn cương. Các phẫu thuật điều trị ung thư bàng quang, trực tràng hay ung thư tiền liệt tuyến cũng có thể gây ra rối loạn cương. Cưỡi xe đạp trong thời gian lâu cũng có thể gây ra rối loạn cương tạm thòi. Phẫu thuật ung thư tiền liệt tuyến. Chấn thương cột sống làm tổn thương tủy. Bệnh xơ hóa rải rác từng đám. – Chấn thương, phẫu thuật, tia xạ vào vùng tầng sinh môn, tuyến tiền liệt, chấn thương cột sống, tủy sống.
3.4. Thuốc và một số yếu tố khác
Có rất nhiều loại thuốc, từ các thuốc chống trầm cảm, kháng histamin đến các thuốc trị cao huyết áp, giảm đau hay trị ung thư tiền liệt, có thể gây ra chứng rối loạn cương do tác động cản trở các xung động thần kinh hay lưu lượng máu đến dương vật. Các thuốc an thần hay thuốc ngủ cũng có thể có ảnh hưởng tương tự.
– Thuốc điều trị tăng huyết áp: Các thuốc ảnh hưởng đến trung tâm giao cảm như methyldopa, clonidin, rerecpin. Thuốc chữa thần kinh trung ương và làm tăng prolactin đã ức chế thần kinh trung ương và làm tăng prolactin. Thuốc chữa bệnh propalon làm giảm hưng phấn tình dục. Thuốc chẹn bêta như propalon làm giảm hưng phấn tình dục.
– Thuốc an thần và chống trầm cảm
– Các thuốc điều trị dạ dày (cimetidin) và kháng androgen, ketoconazol, cyproteron acetat.
4. Chẩn đoán RLCD
Hỏi bệnh Khai thác về tiền sử bệnh tật, xác định yếu tố nguyên nhân gây bệnh
Khai thác về tiền sử bệnh tật, xác định yếu tố nguyên nhân gây bệnh, các sang chấn tâm sinh lý, các bệnh mạn tính.
– Tiền sử tình dục: xác định khó khản trong sinh hoạt tình dục, diễn tiến, ham muôn, khoái cảm, chức nàng xuất tinh có kèm theo rối loạn xuất tinh. 56 Số lượng bạn tình, mặc cảm, hoàn cảnh tâm lý-xã hội, sang chấn tinh thần vê tình dục.
– Hỏi về các dấu hiệu và triệu chứng RLCD:
+ Đôi khi không thể đạt được trạng thái cương cứng hoàn toàn.
+ Không thể duy trì trạng thái cương cứng trong suốt quá trình giao hợp. + Hoàn toàn không thể đạt được trạng thái cương cứng.
Phân biệt RLCD do thực thể hay do tâm lý:
– RLCD nguyên phát do nguyên nhân thực thể thướng khỏi phát từ từ, kéo dài, tác động đến tình trạng cương khi không giao hợp và có thể xảy ra trong mọi tình huống
– RLCD thứ phát do nguyên nhân tâm lý: thường khỏi phát đột ngột, xảy ra theo tình huống, mức độ thay đổi theo hoàn cảnh khác nhau và thường không đạt được sự cương cứng hoàn toàn lúc không giao hợp.
– Đấu hiệu cương cứng vào ban đêm hay sáng sớm rất có giá trị để chẩn đoán. Nếu các dấu hiệu này tồn tại và kéo dài thì có thể RLCD do tâm lý.
5. Điều trị RLCD
Cho đến nay, việc điểu trị RLCD vẫn còn nhiều khó khăn và không có thuốc đặc hiệu mà phải sử dụng nhiêu liệu pháp phối hợp, phần lỏn là điều trị triệu chứng và không có biện pháp điểu trị đặc hiệu, vì vậy phải tùy thuộc vào từng bệnh nhân đê có chiến lược thích hợp và cụ thể. Trưóc khi điểu trị, cần phải đánh giá các nguy cơ tim mạch đề hạn chế những tác dụng không mong muôn hoặc tai biên khi dùng thuốc. 5.1. Các biện pháp chung
– Trước hết, người thầy thuốc cần thảo luận cởi mở vói bệnh nhân và bạn tình của họ vê các vấn đề có liên quan đến RLCD nhàm loại bỏ những vêu tô nguy cơ và tìm nguyên nhân gây ra RLCD. Việc điều trị phái dựa vào nguyên nhân gây bệnh. Cần phải cung cấp thông tin và giáo dục hoặc là tư vấn cặn kẽ cho bệnh nhân vê sức khỏe tình dục, những khả năng và các yếu tô tác động đến quá trình cương dương, cần có sự phối hợp và chia sẻ của cả hai người.
– Tâm lý liệu pháp giúp ích cho người nam giói xóa bó mặc cảm, thiếu tự tin có thế cải thiện được mức độ bệnh lý. – Một chế độ ăn uống, sinh hoạt, lao động hợp lý, không quá cáng thảng vé tinh thần cũng như không quá gắng sức; kết hợp nghỉ ngơi, tinh thần thoải mái là một liệu pháp rất quan trọng không thể thiếu được quá trình điều trị.
– Nếu RLCD là hậu quả của chấn thương mạch máu thì phải phẫu thuật đế cung cấp đầy đủ lượng máu đến nuôi dưỡng cũng như khi có hiện tượng cương cứng dưỡng vật
Ngoài ra, để cải thiện tình trạng RLCD ở nam giới, các chuyên gia y tế khuyên rằng nam giới nên điều chỉnh chế độ ăn uống đủ chất, sinh hoạt, lao động điều độ. Chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao để tăng cường thể chất và độ dẻo dai. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các loại thực phẩm chức năng, thuốc tăng cường sinh lý để kích thích sản sinh testosterone một cách tự nhiên, cải thiện sức khỏe tình dục nhanh chóng. Bạn nên chọn cho mình những giải pháp an toàn và hiệu quả nhất như chọn những thực phẩm chiết xuất từ thảo dược giúp mang lại hiệu quả cao và không có tác dụng phụ.
Tác giả bài viết: Dược Sĩ Đỗ Thế Nghĩa, Đại Học Dược Hà Nội, CEO: Mua Thuốc 24h
Tham khảo những sản phẩm hỗ trợ điều trị RLCD ở nam:
Các sản phẩm liên quan:
ĐAU RÁT KHI QUAN HỆ TÌNH DỤC, NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
ĐAU ĐẦU DO THIẾU NGỦ – NGUYÊN NHÂN DO ĐÂU?